Jeoparka yönelik ilk fikir 2017 yılında yapılan istişare çalışmalarında ortaya çıkmıştır. Bu kapsamda gerçekleşen en somut gelişme, BAKKA tarafından 2018 yılında desteklenen Zonguldak İl Özel İdaresinin başvuru sahibi olduğu, Zonguldak Jeolojik Mirasının Turizm Amaçlı Kullanılmasına Yönelik Altyapı Geliştirilmesi Projesi’dir. Proje kapsamında bir dizi  saha çalışması yürütülmüş, araştırma ve incelemeler yapılmış, toplantılar gerçekleştirilmiş ve potansiyel jeositler tespit edilerek sahada işaretleme ve yönlendirme çalışmaları yürütülmüştür.

9 Mart 2020 tarihinde BAKKA proje desteği kapsamında Zonguldak ilinin UNESCO Jeopark Kriterlerine Uyumluluk Fizibilitesi Hazırlanması adıyla hazırlanan rapor lansman toplantısıyla kamuoyuna duyurulmuştur.

4 Nisan 2021 tarihinde UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Nizamettin Kazancı ile görüşmeler yapılarak, Zonguldak'ın UNESCO’nun küresel jeopark ağına katılımına ilişkin kurumsal bir yapı oluşturma kararı alınmıştır.

14 Haziran 2021 tarihinde alınan karar doğrultusunda Zonguldak Turizm Altyapı Hizmet Birliğinin tüzüğü değiştirilmiştir.

24 Haziran 2021 tarihinde aday jeoparkın adının Zonguldak Kömür Jeoparkı olarak belirlendiği Kuruluş, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönerge kabul edilmiştir.

25 Haziran 2021 tarihinde UNESCO Türkiye Milli Komisyonuna Zonguldak Kömür Jeoparkı Projesi için niyet mektubu gönderilmiştir

14 Temmuz 2021 tarihinde Zonguldak Belediyesi Şehir Plancısı Gülsüm Yılmaz, Zonguldak Kömür Jeoparkı Müdürü olarak görevlendirilmiştir. Jeoparkın organizasyon yapısı belirlenmiş, kurullar, komisyonlar ve çalışma grupları oluşturulmuştur.

Üzülmez Kültür Vadisi Projesindeki Jeopark Ziyaretçi Merkezi, Jeopark Ofisi ve Jeopark Müzesi tamamlanana kadar jeopark ofisinin geçici olarak Batı Karadeniz Kalkınma Ajansında yer almasına karar verilmiş ve 2 Ağustos 2021 tarihinde Zonguldak Kömür Jeoparkı İrtibat Ofisi faaliyete geçmiştir.

11 Ağustos 2021 tarihinde  teşkilat yapısının ve çalışmaların kamuoyuna açıklandığı ve logo anket sonuçlarının duyurulduğu bir toplantı tertip edilmiş, jeoparklaşma sürecine ilişkin çalışmalar tüm kamuoyuna duyurulmuştur.

10 Eylül 2021 tarihinde UNESCO Türkiye Milli Komisyonu tarafından resmi yazıyla Zonguldak Kömür Jeoparkı niyet mektubunun uygun görülerek UNESCO Sekreteryasına iletildiği ifade edilmiştir.

26 Ocak 2022 tarihinde Zonguldak Maden Müzesi ve Kömür Deneyim Ocağı’nın Avrupa Endüstriyel Miras Rotası’na (ERIH) dâhil olmuştur.

Zonguldak Kömür Jeoparkı, UNESCO Başvuru Dosyası Hazırlama ve Danışmanlık Hizmeti için Batı Karadeniz Kalkınma Ajansının 2022 yılı Turizm Teknik Destek Programından destek almaya hak kazanmış olup 16 Ağustos 2022 tarihinde destek sözleşmesi imzalanmıştır.

10 Ekim 2022 tarihinde Küresel Jeopark Ağına başvuru için UNESCO’ya başvuru dosyası gönderilmiştir.

23 Aralık 2022 tarihinde UNESCO Türkiye Milli Komisyonun Yönetim Kurulu toplantısında Ulusal Jeopark Forumu, Ulusal Jeopark Komitesi ve Ulusal Jeopark kurulması hakkında;  UTMK Yönetim Kurulu,  2023 öncesi UNESCO’dan “Küresel Jeopark” belgesi almış veya almak için başvuru yapmış olan adayların ilave dosya hazırlamalarına gerek kalmaksızın “Ulusal Jeopark” olarak kabul ve ilan edilmesine karar vermiş, bu kapsamda Zonguldak Kömür Jeoparkı “Ulusal Jeopark” olarak kabul ve ilan edilmiştir.

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansının 2022 yılı Batı Karadeniz Bölge Kalkınma Programı (BAKAP)  kapsamında Zonguldak Kömür Jeoparkının “Zonguldak Kömür Jeoparkı UNESCO Yolunda” isimli projesi destek almaya hak kazanmış ve 22 Mart 2023 tarihinde destek sözleşmesi imzalanmıştır.  Proje kapsamında jeopark ve unsurlarına yönelik tabela, pano, alan düzenleme, seyir terasları yapım çalışmalarıyla, tanıtım ve eğitim çalışmaları yürütülmektedir.

29 Nisan-1 Mayıs 2023 tarihleri arasında 17’si yabancı 39’u ülkemizden olmak üzere toplamda 56 kişilik konuk Zonguldak Valiliği himayesinde, Ulusal Zonguldak Kömür Jeoparkı ev sahipliğinde, Uluslararası Jeopark Yönetimi Çalıştayını gerçekleştirmiştir.