G-49 İstif, Gökgöl mağarası ile Gökgöl Tüneli arasında yol boyunca yüzlek veren birimleri kapsar.  Geç Devoniyen’den Erken Karbonifer’e kadar (375 – 328 myö) uzanan denizel çökelleri içeren ve  Reyik ve Paleotetis olarak bilinen eski okyanusların sığ kesimlerinde çökelmiş tabakalı kayaçları içerir. Bu okyanuslar jeolojik geçmişte birbirlerine yaklaşmakta olan Lavrusya (Kuzey Avrupa, Kuzey Amerika, Grönland ve Rusya’nın birleşik halini temsil eden eski kıta) ile Gondwana (Güney Amerika, Afrika, Arap Yarımadasını temsil eden eski kıta) isimli büyük kıta parçalarının arasında bulunmaktaydılar. Okyanuslar arasında ayrıca çeşitli adalar ve küçük kıtalar da mevcuttu. Gökgöl mağarası ve çevresindeki istif, işte bu kıtaların kenarlarındaki okyanuslarda çökelen birimlere aittir.  Devoniyen -  Karbonifer sınırına ilişkin paleontolojik, sedimantolojik ve jeokimyasal bulgulara Türkiye’de ilk kez Gökgöl istifinde rastlanılmıştır. Yılanlı formasyonunun üst seviyelerine karşılık gelen birimlerin kireçtaşı, dolomitik kireçtaşı ve ince tabakalı siyah şeyllerinden alınan örneklerde, farklı jeolojik çağları temsil eden çeşitli omurgasız fosiller bulunmuştur (rugosa mercanlar, goniatitler, foraminiferler gibi). Tabakalar zamansal sıralama ile incelendiğinde, bazı dönemlerde organizmaların büyük ölçüde ortadan kalktığı tespit edilmiştir. Bu dönemler, Devoniyen sonunda gerçekleşmiş ‘Hangenberg’ ile Karbonifer’de gerçekleşmiş  ‘Alumn şeyl ‘ kitlesel yok olma olayları olarak bilinir ve küresel iklim değişikliği krizlerine karşılık gelir. 

Hangenberg toplu yokolma olayı sırasında, denizel türlerin % 45'inden fazlasının soyu tükenmiştir. Sebebi halen tartışmalı olan bu biyotik olay, tüm jeolojik zamanlar boyunca gerçekleşmiş en büyük 5 toplu yok olma olayından birisidir.  Alumn şeyl toplu yokolma olayının varlığı  ana/iz element ve duraylı izotop gibi jeokimyasal bulgularla ortaya konulmuştur. Bu dönemi temsil eden birimlere Gökgöl Mağarası içinde de rastlanabilmektedir. Mağara içinde siyahlaşmış mercanlar, siyahlaşmış şeyller yok olma dönemine işaret etmektedir. Kimyasal olaylarla siyah çörtlü sular mercanları eritmiş ve yer yer geriye ‘hayalet mercanlar’ olarak izler kalmıştır. Toplu yokolma olayı sonucunda, mercanların ataları olan türleri, ammonitlerin ataları olan goniatitler ve makrı ve mikro pek çok canlı grubunun soyları ortadan kalkmıştır.

Tüm bu olaylara ait jeolojik izlerin kesintisiz olarak izlenebilmesi ve Devoniyen/Karbonifer geçişini kapsaması,  Gökgöl istifinin sınır araştırmaları için bilimsel öneme sahip bir birim olduğunu göstermektedir. Veri potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda, istif uluslararası ölçekte tip kesit olarak kabul edilebilecek niteliktedir.

Keşfet Kategorisi
JEOLOJİK MİRAS
Jeosit İlgisi
Jeolojik
Kömür Endüstrisi
Ana Jeolojik İlgi
Stratigrafi
Kategorisi
Bilimsel
Önem Düzeyi
Küresel